برچسب های پست ‘دانیال حقیقی.’

مطلب زیر را می‌توانید در سایت دانیال حقیقی نیز بخوانید.

ایدئولوژی سیاسی معاصر در غالب های دموکراتیک، شرکت­های غول پیکر چند ملیتی را وارد پازل قدرت کرده است. امروز سامسونگ، جنرال موتورز و گوگل مناسبات قدرت را تایین می­کنند و نه فیدل کاسترو و میشل اوباما!

این یکی از مسیرهای انحرافی است که سرمایه داری برای فرار از بحران های درونی خویش به آن رسیده است. این که جغرافیایی سیاسی را به دست بگیرد تا چرخه­ی سرمایه به تاخیر نیافتد. چرا که چرخه سرمایه برای سرمایه داری مانند خونی که در بدن در حرکت است امری به غایت حیاتی است. و مرزهای سیاسی از مهم ترین عواملی هستند که احتمال قطع این چرخه را بالا می­برند.

قدرت امروز به بنا به گفته­ی دریدا دنبال به تاخیر انداختن معناست تا چرخه سرمایه به تاخیر نایفتد و از ساز و کار ایدئولوژی برای بدیهی جلوه دادن اموری استفاده می­کند که ملت ها بر سر آن در نزاع هستند. نزاعی که مرزهای سیاسی را پررنگ می­کند.

گلف روی باروت درمورد چنین وضعیتی است. که روایت قدرت است و نبوغ نویسنده در به تعلیق کشیدن این روایت. فرم رمان فرمی است که عین ریختهای قدرت باشد، چرا که چرخه سرمایه که حامی قدرت است اینگونه حکم می­کند، و همان طور که فوکو برایمان روشن کرده قدرت از دانش­های پایه­ای سازنده­ی آن جدا نیست، پس حقوق سیاسی، اقتصاد، و سایر بدنه­های دانشی که یک تمدن  civilizationرا می­سازند همگی باید در جهت چنین معماری شکل بگیرند: هزارتوی تعلیق، که در داستان در برابر قانون نوشته فرانتس کافکا چنین ریخت کلانی از قدرت در تجسم یک معماری تصویر شده:« جلو در قانون دربانی به نگهبانی ایستاده است. مردی از ولایت پیش دربان می‎آید و التماس می‎کند که تو برود. اما دربان می‎گوید حالا نمی‎تواند او را راه بدهد. مرد فکر می‎کند و می‎پرسد: آیا کمی بعد راهش خواهد داد؟ دربان می‎گوید ممکن است اما حالا نمی‎شود.

چون در تالار قانون مثل همیشه باز است و دربان هم کنار می‎رود، مرد خم می‎شود تا از در ورودی داخل را دید بزند. دربان که چنین می‎بیند می‎خندد و می‎گوید: اگر وسوسه‎ی ورود در تو آنقدر قوی است، سعی کن بی‎رخصت من‎ داخل شوی. اما بدان که قوی هستم و تازه من فروترین دربانها هستم، از هر تالاری بتالار دیگر، دربانهایی دم هر در ایستاده‎اند و یکی از دیگری‎ قویتر است. و تازه ریخت سومی طوری است که من حتی تحمل دیدارش را ندارم.»

بااتفاق این فرم، گلف روی باروت، داستان آدم­هایی است که در این بازی قدرت رفته رفته نابود می­شوند. در رستوران­های لوکس غذا می­خورند، به تفریحات گرانقیمتشان مشغولند که اقتضای شرایطشان است و نه دلچسبشان. شرایطی نتیجه­ی زندگی مدرن است، به حذف احساسات به نفع حسابگری منجر شده و به زوال تدریجی آدم ها در موقعیتی تراژیک ختم می­شود.

داستان آدم­هایی است در جهانی که تک تک مناسباتش را قواعد بازی تعیین می­کند، قواعد پول.

 که در مقابل فضای معمول جامعه قرار می­گیرد که به تعبیر کاستلس از فرآیند «پالوده سازی فضا» گذر کرده و مردم همان­شکلی فکر می­کنند که باید. و نه همانگونه که طبیعت فردی­شان است. که تناقض دیگری است در لیبرالیسم.

گلف روی باروت در اتمسفر دنیای سرمایه داری می­گذرد، رمانی است که فهم روابط میان آدمهایش در گرو فهم جامع شناسی پول زیمل است، و نه در جامع شناسی طبقه بورژوا، و به بیان دقیق تر شرح سفر یک دختر بورژوا است در دنیای سرمایه داری. دنیایی که ارزش را با پول سنجیده می شود. و کشف مناسبت ها و فلسفه ­ی این طبقه است در نحوه ی بازیشان؛ که به خودشناسی منجر می­شود. به فهم این مضمون که “من” و جایگاه ارزشی ام برخلاف آنکه به نظر کم اهمیت جلوه گر است، در دنیایی که شبحی به نام پول قواعد بازی اش را می­سازد تا چه میزان می تواند اثر گذار باشد.

برخلاف آنچه این روزها درباره ی این رمان زیاد گفته می­شود که رمانی است درباره ی طبقه بورژوا، که این واقعیت را بازگو می­کند که دنیای این طبقه برای جامعه تا چه حد ناشناخته و ناملموس است درست به همان اندازه که برای شخصیت رمان.

 و اتفاقاً به نظر می­رسد نویسنده گلف روی باروت از این جنبه نیز، علاوه بر هزینه هایی که دارد به خاطر حجم رمان متحمل می­شود، متحمل هزینه­هایی شده که هر نویسنده­ی دیگری در چنین فضای بسته­ای، برای کار نو کردن با آن رو به رو خواهد بود. و بر کار او برچسب­های ناروا می­زنند.

فضایی که همچنان ادبیات فرهیخته اش در چاردیواری آپارتمان می­گذرد؛ جایی که یک شمایل تلخ و طرح روشنفکر سیگار دود می­کند، نسکافه سق می­زند و در حسرت یک زن اثیری به صدای خش خش جارو ها در کوچه گوش ­می­دهد و به این می­اندیشد و برای خواننده کتابت می­کند که:« انسان وقتی به آن جا می­رسد که باید خودش را بکشد، به آنجا رسیده است که عاقبت روشنفکری در این مملکت شکر خوردن است.» و دیگر غرولند ها و خود درگیریهایی از این دست!

فضایی که اگر در آن شخصیت یک رمان، در شهر  ماجراجویی کند، و یا بخشی از آن در کشتی یا هلیکوپتر بگذرد آن را نخبه نما و عامه پسند قلمداد می­کنند و اگر در رمانی جمله­ای خواننده را خنداند نویسنده­اش را دلقک خطاب خواهند کرد.

چنین فضایی حاصل چیزی نیست مگر اقتصاد سیاسی یک سنت ادبی.

شبیه به تزهای بودریار در اقتصاد سیاسی نشانه، آنجا که او مکتب باهاس را نشانه می­رود:« اگر معتقد باشیم که طراحی باید تنها یک مد را دنبال کند، جایی برای گلایه نمی ماند. و این نشانه ی فتحی پیروزمندانه است. فتحی که وسعت و حد مرز سرزمین آن را اقتصاد سیاسی نشانه می گستراند. (که این فتح) متعلق است به نخستین تئوریسین خردگرا و طراح مدرسه باهاس. که سبب آن می شود تا تمام آنچه خارج از این حوزه داریم همچنان بی قدر، احمقانه، شورشی و هرج و مرج طلب، زد طراحی، عامه پسند و… باشد.» (بودریار 1972)

مطابق با چنین نظری، امروز ما هم اگر معتقد باشیم ادبیات فرهیخته تنها باید یک سنت ادبی را دنبال کند جایی برای گلایه نمی ماند، و این نشانه ی فتحی پیروزمندانه است. فتحی که وسعت و حد مرز سرزمین آن را اقتصاد سیاسی سنت ادبی می­گستراند. که این فتح متعلق است به نخستین نویسنده­ی جمله گلدوزی کن و معلم جنگ اصفهان. که سبب آن می­شود تا تمام آنچه خارج از این حوزه داریم همچنان بی قدر، دم دستی، شورشی، زیرزمینی، وبلاگی، زد ادبیات، عامه پسند، اسماعیل فصیح­طور و… باشد.